Een elektricien moet de elektriciteit van een ventilatiesysteem in een varkensschuur met 900 varkens vervangen. Vooraf schakelt hij het alarm uit. Na de reparatie vergeet hij het gekoppelde alarmsysteem weer aan te sluiten. ’s Nachts valt de ventilatie uit; 764 varkens komen door verstikking om het leven. Een enorme schadepost.
Het bedrijf van de elektricien is op grond van de wet aansprakelijk. De schade is voor dat bedrijf niet te dragen. Dit roept de vraag op: kan deze aansprakelijkheid worden beperkt?
De marges van de wet
De wet bepaalt – kortweg - dat degene die schuldig is aan de wanprestatie ook aansprakelijk is. Dit is echter zogenaamd regelend recht: er kan van worden afgeweken. De aansprakelijkheid kan met een contract worden beperkt. Daarbij gelden op hoofdlijnen de volgende marges:
Tussen ondernemers geldt dat de afspraak “naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet onaanvaardbaar” mag zijn. Dit is niet snel aan de orde. Zeker als het gaat om grote professionele partijen. De wet geeft tussen ondernemers relatief veel vrijheid om afwijkende afspraken te maken.
Bij ondernemer jegens consument is deze mogelijkheid meer ingeperkt. Een dergelijke afspraak, opgenomen in de algemene voorwaarden, wordt vermoed voor de consument “onredelijk bezwarend” te zijn. Dit houdt in dat deze in beginsel vernietigbaar is. Bij grote ondernemers jegens kleine ondernemers wordt deze regel ook nog wel eens toepasbaar geacht.
Het uitgangspunt is echter dat ondernemers relatief veel vrijheid hebben om afwijkende afspraken te maken over aansprakelijkheid.
Concrete mogelijkheden
Hieronder ter illustratie een drietal concrete beperkingen:
- het schadebegrip beperken door indirecte schade van de vergoedingsplicht uit te sluiten
- bepalen dat de schade alleen voor vergoeding in aanmerking komt als deze binnen 30 dagen nadat deze is ontstaan schriftelijk kenbaar is gemaakt
- bepalen dat de schadevergoedingsverplichting wordt beperkt tot het factuurbedrag van de betreffende opdracht
Dergelijke bepalingen kunnen zowel in overeenkomsten als in algemene voorwaarden worden opgenomen.
Casus deel II
Bij de casus van de elektricien stond in de algemene voorwaarden dat de schadevergoedingsplicht was beperkt tot het bedrag van de factuur ad fl. 30,-. Het Hof heeft in deze zaak de elektricien slechts veroordeeld tot betaling van het factuurbedrag ad fl. 30,- (ECLI:NL:GHSHE:2002:AF0057). Voor dat moment een zeer gelukkige uitkomst voor de elektricien.
Let wel, in cassatie (ECLI:NL:HR:2004:AO6913) vernietigde de Hoge Raad de uitspraak van het Hof omdat onvoldoende rekening was gehouden met de relevante omstandigheden van het geval.
Voorkomen is beter dan genezen
Het is een kleine moeite om uw aansprakelijkheid contractueel te beperken, maar dit kan grote problemen voorkomen. Regelt u niets, dan geldt de wet. Vanuit de wet is de te vergoeden schade ongelimiteerd (!). Daarom:
Tip 1: Zorg dat u zinvolle aansprakelijkheid beperkende bepalingen heeft.
Tip 2: Zorg er voor dat uw bepalingen van toepassing zijn.
Tip 3: Ga niet klakkeloos akkoord met algemene voorwaarden van een contractspartij. Wees er op bedacht dat uw contractspartij haar aansprakelijkheid beperkt. Dit kan tot gevolg hebben dat u bij schade zelf voor de kosten opdraait.
Uiteraard staan wij u hierin graag met raad en daad terzijde.
