Het zal u niet onbekend zijn dat de handel via internet de afgelopen jaren een enorme vlucht heeft genomen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de (Europese) wetgever consumenten heeft willen beschermen tegen specifieke gevaren hiervan. Op 13 juni jl. is in het Nederlands Burgerlijk Wetboek de Europese Richtlijn Consumentenrechten opgenomen. Het betreft zowel een verzameling van reeds bestaande wetgeving als wel op onderdelen een aanscherping van de consumentenrechten. Een aantal voor met name webwinkels relevante aspecten hiervan zullen in deze bijdrage de revue passeren. Daarbij dient te worden opgemerkt dat de betreffende regels gelden voor ‘overeenkomsten op afstand’, waaronder ook telefonisch of per sms gesloten overeenkomsten vallen.
Aanbod & aanvaarding
Voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst dient de handelaar op een voor de consument duidelijke wijze informatie te verschaffen over onder andere de kenmerken van de aangeboden producten en/of diensten, identiteit van de handelaar, de wettelijke conformiteitsregel, eventuele garanties en de duur van de overeenkomst. De handelaar dient zoveel mogelijk transparant te zijn, opdat de consument weet wat hij koopt.
Voorts mag een consument een aanbod niet eerder online kunnen aanvaarden nadat hem duidelijk is gemaakt dat de bestelling een betalingsverplichting inhoudt. Daarnaast dienen consumenten uitdrukkelijk hun toestemming te geven voor eventuele aanvullende diensten. De bekende “voor-aangevinkte” hokjes worden niet als zodanig beschouwd. Indien wordt gehandeld in strijd met deze bepaling kan de consument het voor deze (aanvullende) dienst betaalde bedrag als zijnde onverschuldigd betaald terugvorderen.
De handelaar dient na aanvaarding door de consument de overeenkomst te bevestigen en deze bevestiging aan de consument op papier, of – indien de consument hiermee instemt – op een andere duurzame gegevensdrager (onder andere e-mail/pdf-bestand) toe te zenden.
Ontbindingsrecht
De consument heeft nu 14 (kalender)dagen bedenktijd om de online gesloten koopovereenkomst zonder opgave van redenen te ontbinden. Heeft echter de handelaar nagelaten om dit ontbindingsrecht aan de consument mee te delen, dan bedraagt deze termijn maar liefst één jaar.
Wanneer gaat deze termijn in? Bij de koop van zaken op het moment van aflevering, terwijl bij voor online gesloten diensten de ontbindingstermijn aanvangt op het moment dat de consument de bestelling online heeft geplaatst. Als een zaak is gekocht waaraan tevens een dienst is gekoppeld (bijvoorbeeld een onderhoudscontract) dan gaat de wetgever er van uit dat in een dergelijk geval de termijn (eerst) aanvangt bij de aflevering van de zaak. Ook voor het geval de zaak ondergeschikt is aan een dienstverlening (bijvoorbeeld een pakket voor digitale televisie) gaat de wetgever ervan uit dat de ontbindingstermijn eerst begint bij de aflevering van de zaak nu immers de consument in bedoeld voorbeeld pas kan constateren hoe de dienst concreet werkt nadat hij de digitale ontvanger heeft geïnstalleerd en de televisiesignalen ontvangt.
Gevolgen ontbinding
Bij geleverde zaken is dit eenvoudig. De consument dient binnen 14 dagen na het inroepen van de ontbinding de gestelde goederen te retourneren, terwijl handelaar de betaalde koopsom onverwijld aan de consument dient terug te betalen. Echter de handelaar mag met terugbetaling wachten tot de goederen zijn geretourneerd, of de consument heeft aangetoond dat deze zijn teruggezonden. Dit betekent dat anderzijds de consument niet het recht heeft om terugzending op te schorten totdat de koopsom is terugbetaald.
Bij levering van (reeds) tijdens de bedenktijd verleende diensten geldt dat de consument in beginsel geen vergoeding hiervoor hoeft te betalen, tenzij de consument uitdrukkelijk heeft verzocht om de dienstverlening reeds binnen de bedenktijd aan te vangen. In dit situatie moet de consument de in de overeenkomst bepaalde prijs naar rato van de verrichte werkzaamheden betalen.
Kosten & vergoeding waardevermindering
Aan de uitoefening van het ontbindingsrecht als zodanig mogen door de handelaar geen kosten worden verbonden. Wel dient de handelaar de consument te informeren over de terugzendingskosten, alsmede dat de consument zelf deze kosten dient te dragen. Indien de handelaar deze informatie achterwege laat zal hij de kosten zelf moeten dragen.
Indien de consument de goederen reeds tijdens de bedenktijd heeft gebruikt is deze in beginsel niet aansprakelijk voor de daaruit voortvloeiende waardevermindering, tenzij dit gebruik verder gaan dan nodig is om aard, kenmerken en werking van de goederen goed te kunnen vaststellen. Daarbij geldt als uitgangspunt dat de consument deze goederen slechts op dezelfde manier mag hanteren en inspecteren als hij dat in een winkel zou mogen doen. Zo is bijvoorbeeld kleding passen toegestaan, maar als deze ook daadwerkelijk bij een gelegenheid wordt gedragen zou de consument aansprakelijk kunnen worden voor waardevermindering (ook bij dergelijk gedrag kan het recht van de consument op ontbinding niet worden uitgesloten!).
Als de handelaar na heeft gelaten de consument te informeren over diens ontbindingsrecht is de consument in geen geval aansprakelijk voor waardevermindering.
Uitzonderingen op het ontbindingsrecht
In algemene zin is de nieuwe regelgeving voor overeenkomsten tussen handelaren en consumenten niet van toepassing indien de verbintenis van de consument tot betaling ten hoogste € 50,- bedraagt.
Voorts zijn overeenkomsten tot het verrichten van diensten en tot levering van digitale inhoud (zoals games en software) uitgezonderd van het ontbindingsrecht indien deze overeenkomsten volledig zijn nagekomen binnen de bedenktermijn. De consument moet dan echter wel hebben ingestemd met de uitvoering van de dienst tijdens de bedenktermijn en voorts uitdrukkelijk hebben verklaard dat hij afstand doet van het ontbindingsrecht nadat de dienst volledig zal zijn verricht. Daarnaast dient de handelaar de uitdrukkelijk voorafgaande toestemming en de erkenning van de consument dat hij het herroepingsrecht verliest bij digitale inhoud te bevestigen op een duurzame gegevensdrager. Indien niet aan deze bevestigingsplicht wordt voldaan geldt onverkort het ontbindingsrecht.
Verder geldt een groot aantal specifiek uitzonderingen. Onder andere voor op maat gemaakte producten, bederfelijke waar, verzegelde audio- en video-opnamen en computerprogrammatuur waarvan de verzegeling is verbroken geldt geen herroepingsrecht. Losse kranten of tijdschriften zijn (nog steeds) uitgezonderd van het ontbindingsrecht, maar dit geldt niet (langer) voor abonnementen.
Overig
Volledigheidshalve zij nog vermeld dat de hiervoor vermelde regels ook van toepassing zijn op overeenkomsten die worden gesloten op online veilingen (bijvoorbeeld vakantieveilingen.nl, ebay en marktplaats) en overeenkomsten die tot stand komen buiten een verkoopruimte (bijvoorbeeld verkoop aan de deur of tijdens verkoopexcursies).
Tenslotte
Daar waar met de nieuwe regelgeving de rechten van de consument worden aangescherpt, geeft dit anderzijds bij handelaren stof tot nadenken over de vraag hoe hierop op passende wijze kan worden ingesprongen. Wellicht dat dit dient te leiden tot aanpassing van bijvoorbeeld het bestelproces op de website. Daarbij is van cruciaal belang dat de consument op correcte wijze wordt geïnformeerd over diens rechten, dan wel het verval hiervan.
De wettelijke regeling is te gedetailleerd om alle in en outs te vermelden. Mocht u behoefte hebben aan nadere informatie, dan kunt u uiteraard contact met ons kantoor opnemen.
