De agenda leek voor de eerste week na de vakantie een “gecontroleerde opstart” in het vooruitzicht te stellen. Dit was echter buiten de Fipronil-crisis gerekend. Als advocaat in het Barneveldse met cliënten uit de pluimveesector gaat deze crisis bepaald niet ongemerkt aan je voorbij. Al was het maar omdat je door diverse landelijke media lukraak wordt gebeld met de vraag: “Klopt het dat uw kantoor de eigenaren van de firma C. bijstaat?”
Verhaal schade 0.005 mg/kg: volgens diverse experts veel gedoe om niks. Maar daarmee is de (juridische) kous uiteraard niet af. Immers de schade voor de sector is enorm. Nu het een illusie lijkt dat al deze schade feitelijk kan worden verhaald op de veroorzakers, rees al direct de vraag hoe het zit met aansprakelijkheden binnen de keten, bijvoorbeeld die van de pluimveehouder ten opzichte van de handelaar. Het lijkt mij geen gewaagde stelling dat de met Fipronil besmette eieren niet kunnen voldoen aan het doel waarvoor zij worden gekocht en dat eieren met een dergelijke tekortkoming niet behoeven te worden betaald. Maar is de pluimveehouder ook aansprakelijk voor eventueel door de handelaar geleden gevolgschade, zoals kosten van recalls en dergelijke? Voor aansprakelijkheid is nodig dat de tekortkoming toerekenbaar is. De wet bepaalt dat toerekenbaarheid moet zijn gebaseerd op schuld of “de verkeersopvattingen”. In het algemeen lijkt me een pleitbaar standpunt dat de pluimveehouders te goeder trouw waren en hen dus geen schuld in de schoenen kan worden geschoven. Maar hoe zit het dan met de verkeersopvattingen? De Hoge Raad heeft ooit geoordeeld dat in gevallen waarin er sprake is van een gebrek in een verkochte zaak, dit gebrek op grond van de verkeersopvatting aan de verkoper moet worden toegerekend. Dat is nu eenmaal het risico van verkoper zijn. Echter deze uitspraak had betrekking op een industrieel product wat tot stand komt tijdens een door een mens beheersbaar en controleerbaar proces. Is een ei ook een dergelijk (bio)industrieel product? Of ligt de Fipronil-besmetting meer in de lijn van een dierziekte, ten aanzien waarvan het Gerechtshof Den Bosch een klein jaar geleden nog oordeelde dat de verkoper van een met een dierziekte besmet product niet aansprakelijk is voor de gevolgschade als deze aan de besmetting geen enkele schuld heeft.
Staat aansprakelijk? In hoeverre is het mogelijk om de staat in de schade te laten bijdragen? Niet vrijwillig, dan maar gedwongen door de rechter vanwege verwijtbaar handelen, of beter gezegd nalaten van de NVWA? Dat de NVWA al in november 2016 bleek te zijn geïnformeerd over de toepassing van Fipronil bij bloedluisbestrijding lijkt in die zin welkome informatie. Maar daarmee is de aansprakelijkheid nog niet gegeven. Nog in juni van dit jaar heeft de Hoge Raad een arrest gewezen waarin is bevestigd dat de overheid bij het uitvoeren van haar toezichthoudende taken in beginsel een grote mate van beleids- en beoordelingsvrijheid toekomt. Valt het besluit van NVWA vorig jaar november om vooralsnog geen actie te ondernemen hieronder? Anderzijds is in het betreffende arrest ook geoordeeld dat van onrechtmatig handelen wegens onvoldoende toezicht met name sprake kan zijn indien de geleden schade voor de toezichthoudende instantie voorzienbaar was en haar in redelijkheid had moeten nopen tot het nemen van maatregelen, waarmee de overtreding die heeft geleid tot die schade, zou zijn voorkomen. Dan moet het wel gaan om voldoende ernstige en concrete aanwijzingen, zowel wat betreft het overtreden van de regels, als wel de daardoor te ontstane schade. Hier ligt dus een uitdaging! Inmiddels is op initiatief van LTO een werkgroep gevormd waarbij door verschillende advocaten wordt samengewerkt wat betreft de tegen de staat te voeren procedure. Wie echter de beantwoording van de Kamervragen door staatssecretaris Van Dam heeft beluisterd, zal eveneens hebben geconcludeerd dat ook aan diens zijde inmiddels de juridische messen zijn geslepen.
Gezond boerenverstand Inderdaad, nog veel vragen. Dit maakt het voor onze beroepsgroep enerzijds interessant, maar anderzijds ook lastig. Bedoelde en vele andere vragen zullen ongetwijfeld op termijn worden beantwoord, echter in de hectiek van de afgelopen weken werden concrete adviezen verlangd. Op basis hiervan te nemen beslissingen hadden meer dan eens onomkeerbare gevolgen. Een kwestie van “op eieren lopen”, zogezegd. Daarbij is mij wel gebleken dat ook op dit gebied in de pluimveesector het gezonde boerenverstand doorgaans de boventoon voert waar het gaat om omgaan met (juridische) risicoscenario’s. Goed ook om te bemerken dat verschillende “spelers” in de keten oog bleken te hebben voor elkaars belangen en meer dan eens bereid waren hun spreekwoordelijke hakken uit het zand te halen, waardoor schade werd beperkt.
Wordt vervolgd...
